Gripi sezonal

Gripi ose influenca është një sëmundje infektive e sistemit të sipërm të frymëmarrjes që shkaktohet nga virusi i influencës.

Gripi ndodh sezonalisht, kryesisht në periudhën e ftohtë të vitit. Epidemia fillon befas dhe arrin kulmin në 2 deri në 3 javë dhe zakonisht zgjat 5 deri në 7 javë, duke përfunduar po aq befas sa edhe filloi. Në përgjithësi, në një sezon, 5 deri në 15 përqind e popullsisë sëmuret me grip, por në grupe veçanërisht të prekshme,ai numër mund të rritet deri në 50 përqind.

Vlerësohet se mbi 600 milion njerëz në të gjithë botën sëmuren nga gripi çdo vit. Edhe pse shumica shërohen nga gripi pa vështirësi të mëdha, në disa raste (pak më shumë se 5 milion raste) gripi mund të shkaktojë pneumoni të rëndë ose aktivizimin e sëmundjeve kronike ekzistuese, dhe në pak më shumë se 650,000 raste deri në vdekje. 

• Lani duart shpesh me sapun dhe ujë të ngrohtë të rrjedhshëm; mos e prekni fytyrën me duar.
  

• Mbuloni hundën dhe fytyrën me një letër hunde gjatë teshtitjes dhe kollitjes.
  

• Pas përdorimit, sigurohuni që t’i hidhni letrat.
  

• Nëse nuk keni letra hunde të disponueshme, mbuloni hundën dhe gojën me bërryl kur kolliteni.

• Nëse dikush afër jush kollitet ose teshtin, përpiquni të jeni të paktën një metër larg nga ai person, si dhe shmangni shtrëngimin e duarve dhe puthjet.
  

• Kujdes veshjen! Në rast të ndryshimeve të papritura të temperaturës, vishuni siç duhet dhe shmangni hipoterminë.
  

• Ajrosni dhomat ku qëndroni rregullisht dhe bëni shëtitje të shpeshta jashtë në ajër të pastër.

• Nëse dikush në shtëpinë tuaj ka grip, përpiquni që vetëm një person të kujdeset për të dhe kufizoni kontaktin me anëtarët e tjerë të familjes.

• Qëndro në shtëpi nëse sëmuresh.

• Nëse shëndeti juaj përkeqësohet, kërkoni ndihmën e mjekut të familjes.
  

Gripi karakterizohet nga një shfaqje shumë e papritur e simptomave të tilla si: ethe, dhimbje koke, dhimbje të muskujve dhe nyjeve, ndjenjë dobësie dhe pafuqishmërie. Më rrallë mund të shfaqen: përzierje, të vjella, humbje e oreksit, dispepsi.

Sëmundja fillon papritmas pas një periudhe të shkurtër inkubacioni (1-3 ditë) me temperaturë të lartë (39-40° C), ethe, dhimbje të forta të muskujve dhe nyjeve, hundë të zëna, dhimbje të fytit dhe kollë të thatë. Nëse këto janë simptomat e vetme dhe nuk ka komplikime të mëtejshme, gripi zgjat nga 7 deri në 10 ditë. Pas sëmundjes, rekomandohet që gradualisht të përfshiheni në aktivitetet e përditshme.

Ndonjëherë, temperaturat mund të jenë shumë të larta, më të larta se 40° C, me ethe shoqëruese ose dridhje. Në fillim, zakonisht nuk ka simptoma që lidhen me sistemin e frymëmarrjes, por vetëm pas një ose dy ditësh ka dhimbje të fytit, vështirësi në frymëmarrje në hundë dhe kollë të thatë e irrituese. Temperatura zakonisht zgjat 4 deri në 6 ditë. Rimëkëmbja është e gjatë dhe e ngadaltë. Kolla, lodhja, kequshqyerja, oreksi i dobët dhe probleme të ngjashme mund të zgjasin deri në disa javë. Një formë e tillë e rëndë dhe plotësisht e zhvilluar e sëmundjes haset më shpesh tek pacientët që nuk kanë vuajtur më parë nga gripi, d.m.th. në ata që nuk kishin asnjë kontakt me llojin e virusit që qarkullonte në atë kohë. Gripi mund të jetë vdekjeprurëse dhe kërkon trajtim. Ndonjëherë, gripi mund të ndodhë në një formë më të butë që duket si një ftohje e zakonshme.

Gripi trajtohet në mënyrë simptomatike, d.m.th. nuk eliminohet shkaku i gripit, por vetëm lehtësohen simptoma të caktuara të sëmundjes. Kjo përfshin pushimin, pirjen e më shumë lëngjeve, uljen e temperaturës dhe lehtësimin e kollitjes. Meqenëse gripi është një sëmundje virale, antibiotikët nuk mund t'i shkatërrojnë viruset dhe trajtimi i gripit me antibiotikë është i gabuar. Sidoqoftë, nuk është e rrallë që një organizëm i dobësuar nga gripi të sulmohet nga një bakter, duke çuar në komplikime bakteriale të gripit si infeksione në vesh, infeksione të sinuseve, pneumoni. Komplikimet bakteriale duhet të trajtohen me antibiotikë të përshkruar nga një mjek i familjes. Shumica e pacientëve me grip jo të komplikuar, veçanërisht fëmijët në moshë më të madhe dhe të rinjtë, mund të trajtohen vetëm me masa simptomatike. Në rastin e pacientëve të moshuar ose pacientëve me sëmundje kronike, të cilët kanë simptoma më të rënda gripi, trajtimi me ilaçe specifike antivirale është i dëshirueshëm.

Si rregull, njerëzit që vuajnë nga gripi nuk kanë pse të shkojnë te mjeku, por duhet të qëndrojnë në shtëpi dhe të përpiqen të mos përhapin infeksionin. Një vizitë te mjeku është e nevojshme nëse temperatura zgjat më shumë se katër ose pesë ditë, nëse ka vështirësi në frymëmarrje, kollë të fortë, dhimbje në gjoks, humbje të vetëdijes dhe marramendje dhe tek fëmijët konvulsione febrile, diarre dhe të vjella.

Ekzistojnë ilaçe specifike antivirale që parandalojnë përhapjen e virusit të gripit. Barnat antivirale, frenuesit e neuraminidazës dhe së fundmi, frenuesit e endonukleazës së acidit polimerazik (enzimat e nevojshme për përsëritje të virusit) duhet të përdoren në fillimin e sëmundjes, brenda 48 orëve të para pas fillimit të simptomave, që të kenë efekt.

Ilaçet antivirale shkurtojnë kohëzgjatjen e sëmundjes e lehtësojnë simptomat dhe në një përqindje të madhe zvogëlojnë numrin dhe ashpërsinë e komplikacioneve, nevojën për antibiotikë dhe nevojën për shtrimin në spital të pacientëve. Nëse merret në dy ditët e para të sëmundjes, gripi mund të ndalet pothuajse plotësisht. Mesatarisht, ato shkurtojnë rrjedhën e sëmundjes me 37%, lehtësojnë simptomat me 40% dhe zvogëlojnë rrezikun e komplikacioneve me 67%.

Vaksinimi i gripit është një masë për të parandaluar dhe luftuar përhapjen e mëtejshme të kësaj sëmundjeje serioze. Vaksina, edhe pse nuk garanton mbrojtje të plotë, zvogëlon ndjeshëm rrezikun e sëmundjes dhe nëse sëmundja ndodh, kursi i sëmundjes do të jetë dukshëm më i butë. Vaksinimi rekomandohet gjithashtu sipas udhëzimeve kryesore të Organizatës Botërore të Shëndetit për parandalimin e gripit, veçanërisht për individët me rrezik të lartë të zhvillimit të komplikacioneve të gripit pavarësisht moshës (zemra, mushkëritë, veshkat, diabetikët, njerëzit që kalojnë transplantim, njerëzit patologjikisht të trashë, njerëzit me imunitet të dobësuar), gratë shtatzëna dhe personat mbi 65 vjeç.

Epidemia e gripit, përveç ndikimit në shëndet në nivelin individual dhe familjar, ka pasoja shumë negative ekonomike për shoqërinë në tërësi. Studimet botërore kanë treguar që numri mesatar i ditëve të humbura të punës varion nga 3.7 në 5.9 për person të prekur, me një ngarkesë dukshëm më të lartë për sistemin shëndetësor dhe rritjen e konsumit të ilaçeve.

Referencat

1. Centres for Disease Control and Prevention. Key Facts About Influenza (Flu) [Internet; cited 2018 July]. Available from:

2. World Health Organization. Influenza (Seasonal) [Internet; cited 2018 July]. Available from:

3. Centers for Disease Control and Prevention. Get Vaccinated [Internet; cited 2018 July]. Available from:

4. Centers for Disease Control and Prevention. Influenza Antiviral Medications: Summary for Clinicians [Internet; cited 2018 July

6. Keech M, et al. Pharmacoeconomics 2008;26:911-924.